Εκπαιδευτήρια “Saint-Paul – Δελασάλ”.Τhe QuaranTeens: Συμβουλές προς τους γονείς έφηβων μαθητών στην εποχή της καραντίνας

Της Ελεάνας Αρμάο*, (MSc, PhDc)

Σχολικής ψυχολόγου

της Ελληνογαλλικής Σχολής Πειραιά “Saint-Paul”

Εμπνευσμένη από τις καθημερινές διαδικτυακές συζητήσεις με έφηβους μαθητές, τους γονείς και καθηγητές τους, θα παρουσιάσω κάποιες από τις ψυχικές δυσκολίες που οι έφηβοι βιώνουν στην καραντίνα, θα εξηγήσω πού οφείλονται και το τι μπορούν να κάνουν οι γονείς τους για να τους βοηθήσουν.

Για πολλούς εφήβους η εμπειρία της καραντίνας χαρακτηρίζεται από μία διαρκή αίσθηση πλήξης, μονοτονίας και αδράνειας. Πέραν του εγκλεισμού αυτού καθαυτού, τα συναισθήματα αυτά σχετίζονται σε μεγάλο βαθμό με την αποσταθεροποίηση της καθημερινής τους ρουτίνας, όπως την γνώριζαν πριν την καραντίνα. Πιο συγκεκριμένα, πριν το lockdown, η καθημερινότητα των εφήβων ήταν αρκετά δομημένη από το πρωί μέχρι το βράδυ. Οι μαθητές θα ξύπναγαν το πρωί συγκεκριμένη ώρα προκειμένου να ετοιμαστούν και να μεταβούν στο σχολείο, ενώ με την ολοκλήρωσή του σχολικού προγράμματος, συνήθως ακολουθούσαν δραστηριότητες (π.χ. αθλήματα, φροντιστήρια, μελέτη και ελεύθερος χρόνος). Δυστυχώς, ο εγκλεισμός στο σπίτι δεν έχει απομακρύνει μόνο την ποικιλία παραστάσεων και περιβαλλόντων, αλλά και τις συνήθειες που συνδέονταν με τη μετάβαση προς αυτά.

Στην εποχή της τηλεκπαίδευσης παύει να υπάρχει μία σαφής διάκριση μεταξύ καταστάσεων και πλαισίων, καθώς όλα συμβαίνουν στον ίδιο χώρο και χρόνο, σχεδόν αυτοματοποιημένα. Παραδείγματος χάριν, αρκετοί έφηβοι θα ξυπνήσουν πέντε λεπτά πριν ξεκινήσει το σχολείο και πατώντας μερικά πλήκτρα στο κινητό τους θα μεταβούν στη διαδικτυακή τάξη, ενώ βρίσκονται κάτω από τα σκεπάσματα του κρεβατιού. Η φροντίδα του εαυτού (π.χ. πλύσιμο, αλλαγή ρούχων, πρωινό) πριν μπουν στο μάθημα δεν έχει πια σημασία, καθώς η παρουσία τους στην τάξη είναι ασώματη (η κάμερα δείχνει μόνο το πρόσωπό τους) ή ακόμα και απρόσωπη (όταν δεν ανοίγουν τις κάμερες).

Η συνεχόμενη ρευστότητα των πλαισίων και η παραμέληση του εαυτού μπορεί να δυσχεράνει σημαντικά τη διάθεση των μαθητών, την ικανότητα τους για συγκέντρωση, παρακολούθηση και συμμετοχή στην εκπαιδευτική διαδικασία. Εάν συνυπολογίσει κανείς την αναγκαστική πολύωρη χρήση οθονών, την απουσία κοινωνικών συναναστροφών με συνομήλικους και τη μειωμένη σωματική άσκηση λόγω απουσίας μετακινήσεων, το αίσθημα πλήξης, η αδράνεια του σώματος και του νου και η μελαγχολική διάθεση είναι σχεδόν αναπόφευκτα.

Αν και η καραντίνα αποτελεί αντικειμενικά μία δύσκολη ψυχική εμπειρία για τους εφήβους, υπάρχει –όπως πάντα– χώρος για βελτίωση. Παρακάτω παρουσιάζονται και εξηγούνται ορισμένες συμβουλές προς τους γονείς εφήβων που στόχο έχουν την όσο δυνατό καλύτερη διαχείριση του εγκλεισμού και της τηλεκπαίδευσης.

1. Διατηρήστε ή δημιουργήστε μία καθημερινή κοινή ρουτίνα με τα παιδιά σας, π.χ. μέσω σταθερών ωρών ξυπνήματος – ύπνου, γευμάτων, απενεργοποίησης των οθονών στο σπίτι κτλ. Η ύπαρξη ενός προγράμματος που όλη η οικογένεια ακολουθεί θα προσφέρει μία αίσθηση ασφάλειας και προβλεψιμότητας στη ρευστή καθημερινότητα της καραντίνας. Επίσης, μπορεί να βοηθήσει τους εφήβους να δομήσουν και τις υπόλοιπες δραστηριότητες, υποχρεώσεις ή ενδιαφέροντα γύρω από αυτό.
2. Ενθαρρύνετε τα παιδιά σας να μπαίνουν στη διαδικτυακή τάξη όπως θα έμπαιναν και στη δια ζώσης. Π.χ. να ξυπνάνε την κατάλληλη ώρα, ώστε έχουν χρόνο να πλυθούν, να αλλάξουν ρούχα και να φάνε πρωινό. Στην εποχή όπου το μάθημα πραγματοποιείται στον ίδιο χώρο όπου το παιδί κοιμάται, οι συνήθειες αυτοφροντίδας σηματοδοτούν με έναν συμβολικό τρόπο το πέρασμα από την κατάσταση ύπνου στη σχολική τάξη, ενισχύοντας έτσι τόσο τη διάθεση όσο και την κινητοποίηση των μαθητών για συμμετοχή στο μάθημα.
3. Φροντίστε οι ίδιοι τους εαυτούς σας. Δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος να πείσουμε έναν έφηβο να νοιάζεται τον εαυτό του, από το να είμαστε εμείς το παράδειγμα προς μίμηση.
4. Παροτρύνετε τα παιδιά σας να κοιμούνται αρκετές ώρες κάθε βράδυ. Μία από τις λίγες ευκαιρίες που προσφέρει ο εγκλεισμός στους μαθητές είναι η δυνατότητα να κοιμούνται περισσότερο, καθώς δεν χάνουν πια χρόνο στις μετακινήσεις. Ο ικανοποιητικός ύπνος αποδεδειγμένα μπορεί να θωρακίσει την ψυχική υγεία των εφήβων και στην καραντίνα.
5. Παρακινήστε τα παιδιά σας να γυμνάζονται καθημερινά, έστω και αν αυτό σημαίνει ολιγόλεπτο περπάτημα έξω από το σπίτι. Η σωματική άσκηση δεν επιδρά ευεργετικά μόνο στη σωματική αλλά και στη διανοητική και ψυχική τους υγεία.
6. Δείξτε σεβασμό στην ανάγκη των εφήβων για προσωπικό χώρο και χρόνο. Το γεγονός ότι πολλοί έφηβοι περνάνε σχεδόν όλη την ημέρα στο ίδιο σπίτι με τους γονείς και τα αδέρφια τους περιορίζει την αίσθηση αυτονομίας και ελλοχεύει τον κίνδυνο τριβών και συγκρούσεων. Καλλιεργήστε ένα κλίμα αμοιβαίου αλληλοσεβασμού στην ανάγκη για ιδιωτικότητα συζητώντας με τα παιδιά σας γύρω από το ζήτημα.
7. Αξιοποιήστε τον περισσότερο χρόνο που προσφέρει η καραντίνα σε δραστηριότητες που δεν είχατε προηγουμένως την ευκαιρία να κάνετε μαζί με τα παιδιά σας (π.χ. επιτραπέζια παιχνίδια, ταινίες, συζητήσεις). Ο ποιοτικός χρόνος με την οικογένεια αποτελεί αποδεδειγμένα έναν από τους σημαντικότερους προστατευτικούς παράγοντες της ψυχικής υγείας των εφήβων μέσα στην καραντίνα. Ας μην ξεχνάμε ότι μόνο μεταξύ των μελών μίας οικογένειας δίνεται η δυνατότητα για σωματική εγγύτητα.
8. Δώστε χώρο στα παιδιά σας να μιλήσουν για τα συναισθήματα τους και δημιουργήστε ένα κλίμα αποδοχής. Συζητήστε και διαπραγματευτείτε μαζί τους τούς νέους κανόνες και συνήθειες της καραντίνας, αποφεύγοντας την επιβολή τους.

Κλείνοντας, είναι σημαντικό να τονιστεί ότι η παρατεταμένη καραντίνα δεν είναι εύκολη υπόθεση ούτε για τους γονείς των εφήβων. Να θυμάστε να δείχνετε κατανόηση στον εαυτό σας και να φροντίζετε τη δική σας σωματική και ψυχική υγεία!

*Η κ. Ελεάνα Αρμάο εργάζεται ως σχολική ψυχολόγος στο Γραφείο Συμβουλευτικής και Ψυχολογικής Στήριξης της Ελληνογαλλικής Σχολής Πειραιά “Saint-Paul”. Κατά την περίοδο της καραντίνας παρακολουθεί στενά τους μαθητές της Σχολής και τους στηρίζει στην αντιμετώπιση των δυσκολιών που προκαλεί ο εγκλεισμός και η μακρόχρονη απουσία τους από το σχολείο.