Eβδομαδιαία Πολιτική – Οικονομική – Ναυτιλιακή – Φιλολογική εφημερίδα στην υπηρεσία των Δήμων του Πειραιά και των νησιών

ΑΠΟΨΕΙΣ

ΠΕΙΡΑΙΑ ΜΟΥ ΑΓΑΠΗΜΕΝΕ.. Νεοκλασικά που έζησα

Πειραιάς, Σεπτέμβριος 1963

ησυχίδου 1Την ημέρα που η μητέρα μου με ενημέρωσε ότι πέρασα στο Β’ Γυμνάσιο Πειραιώς ένιωσα μεγάλη χαρά και μια, κάποια ικανοποίηση πως επιτέλους μεγάλωσα και θα έπαιρνα την ζωή μου στα χέρια μου. Επιτέλους, θα φορούσα την όμορφη μπλέ ποδιά μου με το λευκό γιακά, πλεγμένο με βελονάκι από τα χέρια της γιαγιάς Ιφιγένειας, ενώ στο αριστερό μέρος της ποδιάς, στο ύψος του στήθους, θα ήταν κεντημένο με λευκή κλωστή και πλακέ κέντημα η ένδειξη «ΒΓΘΠ» (Β’ Γυμνάσιο Θηλέων Πειραιώς). Ήταν μεγάλη κατάκτηση! Θα πήγαινα στο γυμνάσιο μόνη μου, με το λεωφορείο και θα μπορούσα να περπατώ, χωρίς συνοδό στους δρόμους του Πειραιά!

ησυχίδου 2Το γυμνάσιο είχε είσοδο των μαθητριών από την οδό Αλκιβιάδου. Ήταν ένα τεράστιο, αρχοντικό νεοκλασικό κτίριο το οποίο είχε μεσοτοιχία με ένα άλλο νεοκλασικό αρχοντικό, που σύμφωνα με τον παππού μου, στέγαζε στα μαθητικά του χρόνια το Σκολαρχείο Πειραιώς, από το οποίο αποφοίτησε και το οποίο τώρα στέγαζε το Β’ Λύκειο Θηλέων Πειραιώς.

Την πρώτη μου μέρα, ένιωσα μεγάλη υπερηφάνεια καθώς ανέβαινα τα ευρύχωρα μαρμάρινα σκαλοπάτια της μεγάλης σκάλας με τα μαύρα στολισμένα νεοκλασικά κάγκελα. Η σκάλα αυτή οδηγούσε στον πρώτο όροφο και στις μεγάλες αίθουσες διδασκαλίας. Όλες ήταν φωτεινές με μεγάλα παράθυρα.

ησυχίδου 3Εγώ, κάθισα στο δεύτερο θρανίο, δίπλα στο μεγάλο παράθυρο που είχε θέα την πλατεία Τερψιθέας. Τότε συνειδητοποίησα πόσο μεγάλο ήταν το όμορφο σχολείο μου. Η μια του πρόσοψη ήταν στην Αλκιβιάδoυ και το πίσω μέρος του έβγαινε στην οδό Καραΐσκου η οποία συνόρευε με την πλατεία Τερψιθέας.

Αργότερα έμαθα ότι ήταν η δεύτερη κεντρική πλατεία του Πειραιά και ξεχώριζε για δύο λόγους.  Ο ένας ήταν για τους τέσσερεις καλοδιατηρημένους μεγάλους κήπους της και ο δεύτερος για το Ηρώον της, το οποίο ήταν αφιερωμένο στον Αφανή / Αγνωστο Ναύτη.

Η πλατεία δημιουργήθηκε το 1851 από τον δήμαρχο Ομηρίδη Σκυλίτση, ο οποίος στην προσπάθειά του να δεντροφυτέψει την περιοχή, έψαξε για να βρει νερό. Με έκπληξη ανακάλυψε πολλές δεξαμενές και το αρχαίο υδραγωγείο που σώζεται μέχρι σήμερα δίπλα στην Αγγλικανική Εκκλησία.

Σύντομα η περιοχή έγινε ο αγαπημένος τόπος περιπάτου των Πειραιωτών. Τοποθετήθηκαν οι πρώτες κούνιες στον Πειραιά για τα παιδιά και κτίστηκαν οι μεγάλες εμβληματικές, μαρμάρινες σκάλες που οδηγούσαν στο λιμάνι. Πολλοί ρομαντικοί της εποχής έλεγαν πως η περιοχή, έτσι όπως είχε διαμορφωθεί, έμοιαζε με την περιοχή της αριστοκρατικής Οδησσού της Χερσονήσου της Ταυρίδας, της σημερινής Κριμαίας στην Ουκρανία.

Εκτός από την πλατεία Τερψιθέας, τέσσερα μέρη ακόμη με γοήτευαν στον Πειραιά. Το ένα ήταν ο κινηματογράφος «Τερψιθέα», το δεύτερο, το Δημοτικό Θέατρο με την Δημοτική Βιβλιοθήκη στο πλάι του κτηρίου και το τέταρτο ήταν το Ρολόϊ του Πειραιά που στόλιζε το νεοκλασικό Δημαρχιακό κτίριο.

Ο κινηματογράφος Τερψιθέα ήταν πρώτης προβολής. Καθημερινά, φεύγοντας από το Γυμνάσιο, συνήθιζα να σταματώ μπροστά από τις αφίσες του που διαφήμιζαν το έργο της ημέρας, και τις ταινίες που θα προβάλλονταν προσεχώς. Αν μου άρεσε κάποιο έργο (είχα ιδιαίτερη προτίμηση στα ιστορικά), παρακαλούσα την μητέρα μου ή την αγαπημένη μου θεία Ελένη, μια ήρεμη, γεμάτη καλοσύνη θεία που δεν χάλαγε χατίρι σε κανένα παιδί, να με συνοδέψει για να το δω. Μέχρι τώρα, έχω τύψεις για τις αηδίες  που έβλεπε για χάρη μου αυτή η γλυκιά θεία και νιώθω πως την αγαπώ περισσότερο τώρα από παλιά.

Το Δημοτικό Θέατρο ήταν η δεύτερη στάση μου στο δρόμο της επιστροφής. Λάτρευα τις παραστάσεις του και κάθε φορά που ανέβαζε καινούριο έργο  πήγαινα με την μητέρα μου που της άρεσαν πολύ τα θεατρικά έργα. Κάθε φορά, μία ώρα περίπου πριν ξεκινήσει η παράσταση φροντίζαμε να κάνουμε ένα μικρό διάλλειμα στο ζαχαροπλαστείο «Στάνη» στην πλατεία «Κοραή» για να πιούμε ένα αναψυκτικό ή να φάμε μια πάστα ή ένα παγωτό καϊμάκι αν ο καιρός είχε ζεστάνει.

Κοντά στο τέλος της επιστροφής μου, στο ύψος της Αγίας Τριάδας και λίγο πριν φτάσω στην αφετηρία των λεωφορείων, έριχνα πάντοτε μια ματιά στο μεγάλο ρολόι που φιλοξενούσε στην κορυφή του το Δημαρχιακό Μέγαρο. Το μεγάλο «Ωρολόγιον του Πειραιώς» ήταν το σήμα κατατεθέν της πόλης. Θεμελιώθηκε το 1869.

Όταν έφταναν ακτοπλοϊκώς στην Ελλάδα οι διάφοροι επισκέπτες, απλοί ή επίσημοι, το ρολόι ήταν το πρώτο εμβληματικό σύμβολο που αντίκριζαν πριν αποβιβαστούν στην αποβάθρα. Θυμάμαι με νοσταλγία τον ήχο του που αντηχούσε μέχρι το Δημοτικό Θέατρο και οι παλαιότεροι Πειραιώτες θυμούνται ακόμη την πρωινή έπαρση της σημαίας και την βραδινή υποστολής της, οι οποίες γίνονταν πάντοτε με την συνοδεία σαλπίσματος. Σε αυτό το επιβλητικό κτίριο λειτούργησε στην αρχή το πρώτο Χρηματιστήριο και αργότερα, δημαρχούντος του Αριστείδη Ομηρίδη Σκυλίτση, μεταφέρθηκε το Δημαρχείο Πειραιώς.

Με το πέρασμα του χρόνου, έγιναν πολλές αλλαγές στα νεοκλασικά κτίρια του Πειραιά. Κάπου εκεί στο γύρισμα του αιώνα, κάποια από τα εμβληματικά κτίρια κατεδαφίστηκαν ή τροποποιήθηκε η αρχική τους μορφή ή άλλαξαν χρήση.

Το Δημοτικό Θέατρο, ευτυχώς, εξακολουθεί να στέκει περήφανο και εμβληματικό στο κέντρο του Πειραιά. Το ίδιο και η «Στάνη» που τώρα γειτονεύει με το νέο Δημαρχιακό Μέγαρο.

Η Πλατεία Τερψιθέας όμως άλλαξε όψη. Το ιστορικό Ηρώον της καταστράφηκε μαζί με ένα μέρος των κήπων. Καταστράφηκαν υποχρεωτικά και οι μαρμάρινες σκάλες που έβγαζαν τους πεζούς στο λιμάνι. Στη θέση όλων αυτών υπάρχει σήμερα μια τεράστια φαρδιά λεωφόρος. Η λεωφόρος Β΄ Μεραρχίας, η οποία ενώνει το λιμάνι με το Πασαλιμάνι.

Χάθηκε όμως από το κέντρο του  Πειραιά  και ο θρυλικός κινηματογράφος «Τερψιθέα». Θρυλικός όχι μόνο για τις ταινίες πρώτης προβολής που φιλοξενούσε, αλλά και για τα Κυριακάτικα μουσικά πρωινά του στην δεκαετία του 1970. Στη θέση του σήμερα έχει ανεγερθεί ένα εμπορικό κέντρο το οποίο ονομάζεται «Τερψιθέα».

Δεν έχουμε παράπονο, ο κινηματογράφος κατεδαφίστηκε μεν, μας έμεινε όμως το όνομα για να τον θυμόμαστε!

Το αγαπημένο μου Β΄ Γυμνάσιο ανήκει τώρα σε κάποιον ιδιώτη και έχει κεντρική είσοδο από την οδό Καραΐσκου. Εξακολουθεί όμως να στέκει όμορφο, πεντακάθαρο, περήφανο και να προκαλεί νοσταλγία σε όλους εμάς που ζήσαμε, σπουδάσαμε και στεγάσαμε τα όνειρά μας για το μέλλον.

Επειδή με στενοχωρεί πολύ, άφησα για το τέλος να αναφερθώ στην τύχη του όμορφου ρολογιού του Πειραιά. Αυτό το νεοκλασικό κομψοτέχνημα που επί ένα αιώνα περίπου στόλιζε το Δημαρχείο Πειραιά, κατεδαφίστηκε μαζί με το Δημαρχείο, επί Δικτατορίας, όταν δήμαρχος ήταν ο Αριστείδης Σκυλίτσης. Οποία ειρωνεία! Ο καταστροφέας αυτού του κομψοτεχνήματος να είναι ο εγγονός του Αριστείδη Ομηρίδη Σκυλίτση του πρώτου Δήμαρχου που χρησιμοποίησε το χώρο σαν Δημαρχείο!

Κάπου άκουσα να συζητιέται ότι σκέπτονται να ξανακτιστεί το Ρολόι του Πειραιά, ακριβώς όπως ήταν πριν κατεδαφιστεί. Θα χαρώ πολύ να συμβεί αυτό, διότι νομίζω ότι αξίζει τον κόπο, μιας και το Ρολόι, όπως και το Δημοτικό Θέατρο συμβολίζουν την συνέχεια του Πειραιά μας. Του Πειραιά της Ναυτοσύνης, της δημιουργίας και του Πολιτισμού.

Σοφία Ησυχίδου

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *